Deprem, yer kabuğunun altındaki kayaların yer değiştirmesiyle oluşan ani ve hızlı yer sarsıntısıdır. Depremler sarsıntının verdiği zararların yanısıra yangınlara, tsunamilere, toprak kaymalarına ve çığlara da neden olabilirler. Herhangi bir uyarı olmaksızın fay hatları üzerinde herhangi bir yerde meydana gelseler de bölgelerin tarihte ürettikleri depremler ve fay hatlarında biriken stresin takip edilmesi ile bazı bölgelerin daha yüksek risk taşıdığı belirlenebilmektedir.
Olacak depremin yerini, zamanını ve büyüklüğünü önceden belirleyecek, veya depremi tetikleyecek bir teknoloji hali hazırda bulunmamaktadır.
Depremin Büyüklüğü ve Şiddeti
Depremin aletsel büyüklüğü deprem sırasında ortaya çıkan enerjinin ölçüsü olarak tanımlanmaktadır. Bu enerjinin doğrudan ölçülmesinin bir olanağı olmadığı için Prof. C. Richter tarafından 1930 yılında, belirli bir uzaklıkta sert zeminde oluşan titreşimlerin ölçülmesine dayanan Magnitüd birimi kullanılmaktadır.
Magnetüd birimi logaritmik bir birimdir. Yani rakam her 1 birim arttığında ortaya çıkan enerji 10 kat artmış demektir.
Depremin şiddeti ise yerin herhangi bir derinliğinde oluşan depremin yeryüzünde hissedildiği noktadaki etkisinin ölçüsüdür. Bu etki depremin büyüklüğü, odak derinliği, uzaklığı, zeminin yapısı ve yapıların depreme karşı gösterdiği dayanık gibi parametrelere göre değişiklik gösterebilir. Şiddet depremin kaynağındaki büyüklüğü hakkında doğru bilgi vermemekle beraber, deprem dolayısıyla oluşan hasarı yukarıda belirtilen etkenlere bağlı olarak daha doğru şekilde yansıtır. Zaman zaman depremin merkezinden daha uzak bölgelerde daha fazla yıkım ile karşılaşılması o bölgenin etkiyi artıran parametrelere sahip olduğunu gösterir. [AFAD]
Depreme Öncesi Hazırlıklar
ŞİMDİ felaketlere hazırlanmak için en iyi zamandır
- Bilgi Toplayın:
- Yaşadığınız bölgenin zemin araştırma ve deprem risk raporlarını okuyun. Risk seviyesi daha düşük yerlerde yaşama şansınız varsa bunu değerlendirin.
- Oturduğunuz ev, okul, işyeri gibi binaların deprem dayanıklılık raporlarını kontrol edin.
- Acil Durum Planı Yapın:
- Aileniz ve iş arkadaşlarınızla acil durumda yapılacaklar üzerine bir plan yapın, her 6 ayda bir gözden geçirin ve zaman zaman tatbikat yaparak uygulayın.
- Ayrı düşmeniz durumunda toplanma alanının neresi olacağını planlayın.
- Şehir dışındaki bir yakınınızla irtibat kurabileceğiniz şekilde bir aile acil durum iletişim planı oluşturun.
- Birkaç gün yetecek kadar yiyecek ve su, bir el feneri, bir yangın söndürücü ve bir düdük içeren bir deprem çantası oluşturun.
- Hazırlıklı olmak, evde bulundurarak çözebileceğiniz küçük tıbbi sorunlar için gereksiz yere hastaneye gitmenizi önler ve acil sağlık merkezleri ile hastanelerin üzerindeki yükü hafifletir.
- Unutmayın, gerekli malzemeleri alıp stoklamaya herkesin maddi gücü yetmeyebilir. Ödeyebilme gücü olanlar temel ihtiyaç malzemelerini aldıktan sonra yavaş yavaş ihtiyaç duyabilecek diğer kişiler için stoklarını artırabilirler.
- Evinizi Koruyun:
- Ağır ve kırılabilir nesneleri alçak raflarda depolayın.
- Kitaplıklar, buzdolabı, televizyon gibi ağır eşyaları düşmeyecek şekilde sabitleyin.
- Dolapların üsterine konulmuş ağır malzemelerin sabitlendiğinden emin olun.
- Zehirli, patlayıcı veya yanıcı malzemeler düşmeyecek ve devrilmeyecek şekilde sabitlenmeli, kırılmayacak şekilde depolanmalı ve üsterine forforlu belirleyici etiketler konulmalıdır.
- Gaz vanaları ve elektrik sigortaları deprem anında otomatik olarak kapanacak hale getirilmelidir.
- Önemli evraklarınızı su geçirmez şekilde saklanmalı, mümkünse birer kopyaları bölge dışı bağlantılı bir kişide bulunmalıdır.
- Binanızın deprem anında yıkılmasına neden olabilecek yapısal sorunları olup olmadığına bakın, varsa gidermek için binanızda güçlendirme ya da yenileme çalışması yaptırmayı ihmal etmeyin.
- Evinize “Deprem Sigortası” yaptırın.
Deprem Anında Hayatta Kalın
Bir deprem olduğunda kendinizi HEMEN koruyun
- Panik yapmayın.
- Bir arabadaysanız, kenara çekin, durun ve el frenini çekin.
- Yataktaysanız, yüzünüzü aşağı çevirin, başınızı ve boynunuzu bir yastıkla örtün.
- Açık havadaysanız, binalardan uzak durun.
- İçerdeyseniz içerde kalın, dışarı koşmayın ve kapılardan kaçının.
Depremlerde Kendinizi Koruyun (Çök, Kapan ve Tutun)
1- Çök
Nerede olursanız olun, ellerinizin ve dizlerinizin üzerine çökün ve sağlam bir şeye tutunun. Tekerlekli sandalye veya koltuğu olan bir yürüteç kullanıyorsanız, tekerleklerinizin kilitli olduğundan ve titreme durana kadar oturduğundan emin olun.
3- Tutun
Bir masanın veya sandalyenin altındaysanız, bir elinizle tutun ve hareket ederse onunla birlikte hareket etmeye çalışın. Oturursanız ve yere uzanamıyorsanız, öne doğru eğilin, başınızı kollarınızla örtün ve iki elinizle boynunuzu tutun.
2- Kapan
Başınızı ve boynunuzu kollarınızla örtün. Yakınlarda sağlam bir masa veya sandalye varsa, sığınmak için altına sürün. Yakınlarda sığınacak bir nesne yoksa, penceresi olmayan bir iç duvarın yanında doğru sürünün. Yalnızca daha güvenli bir yere ulaşabiliyorsanız yer değiştirin. Hayati organlarınızı korumak için dizlerinizin üzerinde yatın veya eğilin.
Baston Kullanıyorsanız:
Yürüteç Kullanıyorsanız:
Tekerlekli Sandalye Kullanıyorsanız:
Deprem Sonrasında Alınacak Önlemler
Bir depremden sonra binanın hasar alması, gaz kaçakları, su hatlarının patlaması veya elektrik hatlarının kopup açıkta kalması gibi ciddi tehlikeler ortaya çıkabilir.
- Artçı sarsıntıların Bir depremin ana şokununun ardından artçı sarsıntılar meydana gelebilir.. Bir artçı sarsıntı hissederseniz aynı şekilde “Çök, Kapan ve Tutun” talimatlarını uygulayın.
- Hasarlı bir binadaysanız dışarı çıkın ve hızla binadan uzaklaşın. Hasarlı binalara girmeyin.
- Eğer mahsur kalırsanız, bir mesaj gönderin veya bir boruya veya duvara vurun. Korumak için ağzınızı tişörtünüzle kapatın ve bağırmak yerine düdük kullanın.
- Eğer tsunami yaşanabilecek bir bölgedeyseniz, sarsıntı durduktan hemen sonra karaya veya daha yüksek bir yere çıkın. Bu esnada oluşan sel sularıyla ve yıkıntılardan akan diğer sularla temastan kaçının, çünkü bu sular kimyasallar, kanalizasyon muhtevası veya moloz kalıntıları içerebilir.
- Yaralı olup olmadığınızı kontrol edin ve eğitiminiz varsa başkalarına yardım edin.
Yardım gelene kadar çevrenize nasıl yardımcı olunacağını öğrenin.- Hasta veya yaralıysanız ve tıbbi yardıma ihtiyacınız varsa, gerekli talimatlar için sağlık uzmanınıza danışın. Acil durum yaşıyorsanız, 112‘yi arayın.
Güvende olduğunuzda, radyo, TV, sosyal medya veya cep telefonu aracılığıyla acil durum bilgileri ve talimatları için resmi haber kaynaklarını takip edin.
- Cep telefonunuza AFAD Acil Çağrı uygulamasını yükleyin.
- Telefon hatlarının yoğun olması veya bağlantının kesilmesi ihtimaline karşı çevrenizle iletişim kurmak için telefonunuzun kısa mesaj özelliğini kullanın.
- Depremden sonra temizlik yaparken çok dikkatli olun. Sızıntılar, çökmeler ve diğer tehlikelerle karşılaşma ihtimali olduğundan uzun kollu gömlek, uzun pantolon, iş eldiveni ve sağlam kalın tabanlı ayakkabılar dahil olmak üzere koruyucu kıyafetler giyin. Ağır kalıntıları kendiniz çıkarmaya çalışmayın. Bir maske takın ve başka biriyle çalışırken en az altı metrelik bir fiziksel mesafeyi koruyun. Küf veya diğer kalıntıları temizlerken uygun bir maske kullanın. Astım ve diğer akciğer rahatsızlıkları ve / veya bağışıklık baskılanması olan kişiler, görülebilen veya koklanabilen iç mekan su sızıntıları veya küf büyümesi olan binalara girmemelidir. Çocuklar afet temizleme çalışmalarına katılmamalıdır.